‘Ik ben niet lenig hoor.’ Met deze verontschuldiging beginnen veel mensen hun eerste yogales. Ze willen leren ontspannen, minder stress ervaren en/of beter slapen en geloven dat yoga uitkomst biedt, maar zijn bang dat ze niet lenig genoeg zijn. Wees gerust. Dat is ook helemaal niet nodig. Eén van de belangrijkste dingen binnen yoga is dat je leert luisteren naar je lichaam. Grenzen ontdekken en accepteren. Lenigheid is een mooie bijkomstigheid, maar zeker niet het doel.

Waarom doen we yoga?

In eerste instantie doen we yoga om onze gezondheid te optimaliseren, beter te kunnen mediteren en de chi (energie) in ons lichaam te laten stromen. Dit begint met luisteren naar je lichaam. In de huidige samenleving doen we dit te weinig. Vaak zijn we de verbinding met ons lichaam al een beetje verloren. Als we hoofdpijn hebben, slikken we een paracetamol, als we moe zijn, drinken we koffie en als we wakker moeten worden, zetten we de wekker. Langzaam verliezen we het contact met onszelf. Yoga helpt je weer in verbinding te staan met je lichaam. 

Waarom ben je wel of niet lenig?

Je (maximale) bereik in een yogahouding, oftewel je lenigheid, hangt af van meerdere meerdere factoren:
  1. Strakheid van je spieren
  2. Strakheid van je bindweefsel
  3. Je botstructuur
  4. Eventuele ruggenwervels die scheef staan en/of blokkades in gewrichten

Wanneer spieren en/of bindweefsel je stoppen in een houding, dan is er sprake van spanning. Word je gestopt door je botstructuur, scheefstaande rugwervels of blokkades in gewrichten dan spreken we van compressie.

Spanning of compressie, wat stopt mij

Spanning: spieren en bindweefsel

Spanning is de weerstand die je weefsel biedt wanneer het wordt gestretcht en waarbij verdere beweging onmogelijk is. Dit komt voor in je huid, spieren, pezen en gewrichtskapsels. Je voelt dit vooral weg van de beweging.

In alle vormen van yoga verleng en versterk je je spieren. Tijdens yin yoga verleng en versterk je daarnaast ook je bindweefsel doordat je langer in een houding blijft. Vaak zo’n 3 tot 5 minuten (en soms oplopend tot 15 of 20 minuten). Na ongeveer 2 minuten zijn je spieren op lengte en dring je door tot in het diepere bindweefsel. Yin geeft dus ruimte in zowel je spieren als je bindweefsel.

Compressie: botstructuur

Van compressie is sprake wanneer het ene lichaamsdeel in contact komt met het andere. Verder gaan is dan onmogelijk. Je voelt dit vooral in de richting van de beweging. Als je niet verder komt in een houding, en zijn niet je spieren of bindweefsel, dan kan er sprake zijn van compressie. Juist dan is het belangrijk om je grens te respecteren. Want aan je botstructuur valt weinig te veranderen. Het verschil in botstructuur bepaalt dus voor een groot deel ons bereik (lenigheid). Mede om deze reden ziet dezelfde yogapose er bij iedereen anders uit.

We zijn allemaal anders

Variatie heupen

Menselijke variatie doet zich overal voor. Onder andere in de heupen. Afhankelijk van je heupbot kan je, ondanks lenige hamstrings, soms niet volledig met je bovenlichaam parallel aan de vloer. Zoals in de Zittende vooroverbuiging/Paschimottanasana. De voorkant van het heupbot raakt het dijbeen voordat je zover bent, De vrouw rechts, een ervaren yogadocent, wordt gestopt door compressie. De vrouw links wordt gestopt door spanning terwijl zij veel verder in de houding is.

Variatie heupkom
Spanning of compressie, wat stopt mij in zittende vooroverbuiging

Variatie dijbeenhals

Bij lenige baby’s is de hoek van de dijbeenhals zo’n 150 graden. Wanneer je leert lopen en er druk op je heup komt te staan, wordt deze hoek scherper en je bereik kleiner. Vanaf de pubertijd verandert dit niet meer en is het deze hoek die in grote mate bepaalt hoe ver je bijvoorbeeld in de Driehoekshouding komt. Op de afbeelding is het verschil in de houding goed zichtbaar.
Verschil graden hoek dijbeenhals
Spanning of compressie, wat stopt mij in driehoekshouding

Variatie lendenwervels

Variatie doet zich ook voor in je ruggenwervel. Op de foto hieronder zie je bijvoorbeeld veel meer ruimte tussen de lendenwervels van de linker ruggenwervel dan tussen de lendenwervels van de rechter ruggenwervel. De ruimte tussen deze wervels bepaalt voor een groot deel hoe ver je in een achterover buiging komt. De man rechts, een ervaren yogadocent, wordt gestopt door compressie. De man links wordt gestopt door spanning aan de voorzijde van het lichaam.
Ruggenwervels botstructuur
Ruggenwervels botstructuur

Wat stopt jou?

In het begin zal vooral spanning je stoppen, later compressie. Eerst komt spanning vooral voor in de huid (oppervlakte spanning), dan in het oppervlakkige bindweefsel en het dieperliggende bindweefsel, spieren en pezen. Wanneer deze zijn opgerekt, word je gestopt door gewrichtsbanden en -kapsels. Uiteraard zijn er ook andere factoren die je mobiliteit in de weg kunnen staan. Denk aan verklevingen door bijvoorbeeld littekenweefsel of verkort bindweefsel doordat je een spier of gewricht weinig gebruikt (contractuur) .

Blijf je bewust

Menselijk variatie is dus een feit. Er is geen één pose die iedereen kan en niet iedereen kan elke pose. Het gaat erom dat je je lichaam beter leert kennen en de mogelijkheden ervan leert benutten. Het maakt daarbij niet uit hoe de houding eruit ziet of hoe ver je buurman of buurvrouw in de houding komt. Het gaat om wat jij voelt. Draag daarin altijd je eigen verantwoordelijkheid. Pijn is (vaak) niet goed en een teken dat je te diep in de houding zit.
Your Body Your yoga Bernie Clark

Jouw lichaam, jouw yoga

Wil je meer lichaamsbewustzijn creëren en je eigen grenzen leren ontdekken en respecteren? Het boek Your Body Your Yoga van Berny Clark creëert een stukje bewustwording in je yoga practice. Het biedt informatie over en inzicht in menselijke variatie. Aanrader!

Liever fysiek lessen volgen? Je bent van harte welkom tijdens een yogales of één van de inspiratiereizen in Nepal.

Lijkt een meerdaagse wandelreis jou leuk? Jaarlijks organiseer ik trektochten in Nepal (Groepsreizen met trekking en Bergtrekking op Maat) en help je bij de voorbereiding van dit unieke wandelavontuur. Schrijf je in voor de inspiratiemail en ontvang nieuwe data als eerste in je inbox.